Historia „Błękitnej Czternastki”
XIV-ej Warszawskiej Żeńskiej Drużyny Harcerskiej

opracowała Anna Zawadzka przy pomocy Haliny Glińskiej-Sapalskiej, Ireny Pawlak, Anny Moraczewskiej,
Marii Wójcik-Chorążyny i innych
Warszawa 1986

Wstęp

Błękitna Czternastka - XIV Warszawska Żeńska Drużyna Harcerska - nie należy co prawda
do najstarszych żeńskich drużyn harcerskich w Warszawie, gdyż powstała w 1921 roku, kiedy
od dłuższego już czasu istniały takie najdawniejsze drużyny żeńskie jak np. I WŻDH czy X WŻDH.
Mimo to należy Czternastka do tych drużyn żeńskich, które mają szczególnie długą historię,
istniała bowiem aż do 1961 roku, czyli przez lat czterdzieści. Dlatego sądzimy, że dzieje jej warto opowiedzieć, między innymi aby pokazać, co było w nich niezmiennego mimo zmieniającej
się sytuacji w Kraju i harcerstwie, na tle której się toczyły.

Przez cały czas swego istnienia XIV WŻDH związana była z 10 Państwowym Gimnazjum (potem Liceum) imienia Królowej Jadwigi w Warszawie. W latach późniejszych - po 1961 roku - drużyna żeńska przekształciła się w szczep koedukacyjny, zachowując jednak ten sam numer.

W pracy niniejszej opisujemy ten czterdziestoletni okres dziejów Czternastki w ciągu którego była ona drużyną żeńską.

0pis dziejów drużyny składa się z czterech części:

I. dzieje drużyny w latach 1921-1939

II. jej dzieje w lalach wojennych

III. jej działalność w latach 1945-1948

IV. jej działalność w latach 1957-1961

Opisowi dziejów drużyny towarzyszy obszerny aneks, zawierający:

a. relacje związane z częścią drugą - na temat pracy w drużynie w okresie okupacji oraz udziału
    jej członkiń w Powstaniu Warszawskim,

b. relacje związane z częścią czwartą - wspomnienia na temat pracy Czternastki
    w latach 1957-1961.

Każdą z czterech części „Dziejów Czternastki” opracowano opierając się na nieco innym i w różny sposób zgromadzonym zespole materiałów, co spowodowało pewne odmienności w „stylu” ich opracowania.

Część pierwszą (lata 1921-1939) opracowano na podstawie wiadomości dotyczących historii
XIV WŻDH, zawartych w obszernej jednodniówce pt. „Plecak Czternastki” wydanej w maju
1933 roku z okazji dwunastolecia drużyny, oraz szeregu wspomnień i relacji, w większości ustnych, a mianowicie: relacji ustnej założycielki drużyny, Natalii Majewskiej-Nekraszowej (marzec 1977), informacji pisemnej Marii Osipow-Polakowej, drużynowej w latach 1934-36 (styczeń 1986),
relacji ustnej jej przybocznej Zofii Schuch-Nikiel (maj 1977), relacji ustnej Janiny Straszewicz-Smólskiej, drużynowej w roku szkolnym 1963/37 (maj 1977), a wreszcie wspomnień własnych
autorki niniejszego opracowania, drużynowej w latach 1937-1939, uzupełnionych informacjami członkiń drużyny, m. in. Urszuli Głowackiej-Plenkiewicz, Anny Pyżykowskiej-Czerni (przyboczne), Haliny Glińskiej-Sapalskiej, Ireny Pawlak.

Część drugą (wojna), obok wspomnień własnych autorki, drużynowej „starej” Czternastki do roku 1942, opracowano przede wszystkim na podstawie bogatych materiałów zgromadzonych w latach 1982-1984 przez drużynową „młodej” wojennej Czternastki, Halinę Glińską-Sapalską i jej „prawą rękę” w drużynie, Irenę Pawlak. Opracowały one „Wojenne dzieje Błękitnej Czternastki”, włączając w tekst zgromadzone przez siebie relacje. W niniejszym opracowaniu nadano opisowi wojennych dziejów Czternastki inną nieco formę – opowieści - a teksty relacji umieszczono w Aneksie. Jednak bez pracy włożonej przez Halinę Glińską i Irkę Pawlak zarówno w gromadzenie informacji i opracowanie zgromadzonego materiału jak i w napisanie własnych obszernych relacji, druga część „Dziejów Błękitnej Czternastki” nie mogłaby powstać. Informacji o wojennej Zielonej Czternastce dostarczyła jej drużynowa, Danuta Zdanowicz-Rossmanowa, a o wojennej Złotej Czternastce
jej przyboczna, Janina Baliszewska-Budrewicz.

Część trzecią (lata 1945-1948) opracowano wykorzystując niemal dosłownie relację
Ireny Pawlak, drużynowej w latach 1945-47, uzupełnioną informacjami dostarczonymi
przez Teresę Bartel-Kornacką, drużynową w latach 1947-48.

Część czwarta (lata 1957-1961) została opracowana przy bardzo czynnym udziale Zespołu członkiń Czternastki z tego okresu (głównie drużynowych i przybocznych), w skład którego wchodziły: Teresa Baranowska, Ewa Bogusławska-Lizończyk, Hanna Górecka, Stanisława Grzelak-Flis,
Wiesława Juśko-Wałecka, Elżbieta Małecka-Bańska, Annamonika Mayer-Dulewiczowa,
Anna Moraczewska, Teresa Tretiak-Lubańska, Agnieszka Widerszal-Janowska,
Danuta Wójcik-Dzierżawka, Maria Wójcik-Chorążyna. Najcenniejszych materiałów w postaci relacji, wspomnień i dokumentów dostarczyły Anna Moraczewska, drużynowa drużyny 14 A i Maria Wójcik-Chorążyna, drużynowa drużyny 14 C . Krótką informację pisemną o drużynie 14 D otrzymałyśmy
od jej drużynowej, Krystyny Klonowskiej-Skowera.

powrót na początek strony